Herinneringen aan Wyckerpoort - weet u nog?

Paul Bronzwaer heeft veel mooie herinneringen aan Wyckerpoort. Als historicus verdiept hij zich regelmatig in de geschiedenis van de straten, huizen en mensen van deze wijk. In de serie Herinneringen aan Wyckerpoort vertelt hij hier graag over. Deze serie verscheen wekelijks op onze Facebook-pagina. Hieronder vindt u alle herinneringen van Paul op een rijtje. 

De Torenflat op het Oranjeplein

In 1960 werd op het Oranjeplein de Torenflat gebouwd. “Ik fietste er geregeld langs en dacht elke keer: nóg een verdieping? Het werden er uiteindelijk 14. Volgens mij was het destijds een van de hoogste gebouwen in Maastricht. Een jaar ervoor was de A2 officieel geopend. Daar stonden we versteld van: ze timmerden hier aardig aan de weg.” De Torenflat is ontworpen door architect Gerard Holt (1904-1988). “Wat mij het meeste opviel aan het ontwerp zijn de twee vleugels, waardoor alle appartementen min of meer op het zuiden zijn gericht. Zo zit iedereen het langst in de zon.”

Links en midden: bouw van de Torenflat in1959. (Bron: RHCL) Rechts: de flat aan het Oranjeplein in 2020. (Foto: Aron Nijs)

De zeven winkels

De zeven winkels in Wyckerpoort waren jarenlang een begrip in de wijk. In de jaren ’20 was in Nederland sprake van een standenmaatschappij. Zo woonden fabrieksarbeiders en ambtenaren van de overheid niet bij elkaar in de straat. “De nieuwe huizen die werden gebouwd aan de Professor Pieter Willemstraat, Professor Roerschstraat, de Meerssenerweg en een stukje van de Scharnerweg waren bestemd voor de hogere ambtenaren. Aan de professor Nijpelsstraat, de Noormannensingel en Professor Scholsstraat kwamen woningen voor de lagere ambtenaren.” De professorenbuurt was geboren. 

Al deze mensen moesten natuurlijk wel hun boodschappen kunnen doen. Er waren in die tijd geen supermarkten waar alles verkrijgbaar was. Voor brood ging je naar de bakker, vlees kocht je bij de slager en sigaartjes haalde je bij de tabakszaak. “Uiteindelijk kwamen er zeven winkels aan de Professor Scholsstraat. Hier kwamen al die rangen en standen samen boodschappen doen. Maar er gebeurde meer. Men maakte een praatje, terwijl de kinderen onder de bomen op straat speelden. Het werd een sociale ontmoetingsplek.” Inmiddels zijn de winkels een voor een gesloten, de supermarkt deed zijn intrede en de panden zijn gesloopt. Er zijn nieuwe winkels en appartementen voor in de plaats gekomen, maar de buurtpraatjes vinden er niet meer plaats.

Tabakhandelaar (1955), een van de 'zeven winkels'.

De President Rooseveltlaan

Begin jaren ’60 werden de flats aan de President Rooseveltlaan gebouwd, de ventweg aan weerskanten van de A2. “Dat waren ontzettend moderne appartementen, echt het neusje van de zalm. Je betaalde wel 250 gulden per maand, veel voor die tijd. Ik woonde er van 1963 van 1971, met veel plezier. We stichtten er ons gezin. En geluidsoverlast? Daar was je na een week aan gewend. Ik weet nog dat buurtbewoners bezwaar hadden tegen de geluidswanden die een aantal jaren later geplaatst werden. Het geluid viel wel mee, dat verstoorde uitzicht vonden ze erger. Zondagmorgen, als het stil was, dat viel pas op.” De flats zijn inmiddels gesloopt. Op een appartementencomplex na: Blok 8. Gerenoveerd en wel staat het nu ‘als nieuw’ te pronken aan de Groene Loper. 

De President Rooseveltlaan in 1975 en 2021.

Het Old Hickoryplein

Het is begin jaren ’50. Ook in Maastricht neemt de bevolking enorm toe. Een uitbreidingsplan wordt geschreven en er komen complete wijken bij. Zo ook Wyckerpoort. Een gebied dat zo drassig was dat je er in de winter soms kon schaatsen. Door de kanalisatie van de Maas en de demping van de Oude Maasarm ontstaat er een nieuw gebied waar gebouwd kan worden. Ter hoogte van het huidige Old Hickoryplein was jarenlang de stortplaats van de Mosa fabriek. Kapotte kopjes en schotels hadden zich jarenlang opgehoopt. De grond is daardoor niet geschikt voor hoogbouw en dus komt er een plein. Rondom worden wel flats gebouwd. “Die waren heel vernieuwend en best duur. We kenden tot die tijd vooral galerijflats, zoals de Gemeenteflat. Dit werden portiekflats en dat was baanbrekend. Het plein kreeg een heel ruimtelijk karakter.” 

Links het Old Hickoryplein in aanbouw in 1956. (Bron: RHCL) Rechts: het plein geizen vanuit de lucht in 2020. (Foto: Aron Nijs)

De Mosa

“In Wyckerpoort bestonden industrie en wonen naast elkaar. De Mosafabriek beheerde de witte huizen aan de Meerssenerweg. Die verhuurden ze aan hun medewerkers, later werden ze zelfs aan de fabrieksarbeiders verkocht. Wat opviel was de relatieve afstand die er destijds toch was tussen de fabrieken en de wijk waar ze stonden. Dat is nu heel anders. Mosa heeft haar deuren geopend naar de wijk en ondersteunt waar mogelijk. Uiteindelijk waren de fabrieken de economische katalysator van de wijken."

Links: de Mosafabriek gezien vanaf de straatzijde. Rechts: aan het werk op de decorafdeling. 

Het spoor

Lang wachten bij de spoorwegovergang bij de Duitse Poort. Wie heeft er niet zuchtend met fiets of auto gestaan? “Wist je dat hier in 1880 ook al over geklaagd werd? Toen was er nog een andere plek om het spoor over te steken: de Scharneroverweg. Ter hoogte van het huidige fietstunneltje. Hondskarren en paarden met wagens stonden lang stil.” De karren werden auto’s, maar het klagen bleef. Zij het enkele meters verderop. Komt hier ook ooit een tunnel? Waar moeten we dan nog over klagen?

Waar nu de Wilhelminasingel ligt, stond vroeger de stadsmuur. Maastricht barstte eind 19e eeuw uit haar voegen. De muur moest wijken voor nieuwe straten en ruimte maken voor een lange straat van Servaasbrug naar station. Lange tijd noemden Maastrichtenaren deze weg de Percée, van het Franse werkwoord ‘percer’ dat ‘doorbreken’ betekent. Met de mogelijke toekomstplannen voor een nieuwe overgang van Wyck naar Wyckerpoort lijkt er misschien wel een nieuwe doorbraak te komen.

Tegenwoordig verkiest menig voetganger de passerelle. Achter het station ligt Villa Wyckerveld, gebouwd door Eugene Regout, een zoon van de beroemde (of beruchte?) Petrus Regout. “Vanwege de drassige ondergrond werd deze villa extra wat hoger dan de rest gebouwd. En zo had Eugene mooi uitzicht op de Servaasbrug en de kerktorens. In die tijd - we spreken van 1890 - waren de Gemeente Maastricht en de familie Regout geen beste vrienden. En toen het treinstation werd gebouwd, koos men niet geheel toevallig deze locatie uit. Pal voor de villa. Weg uitzicht. De villa werd in 1911 door de nazaten van Regout verkocht aan de gemeente, die er vervolgens een huishoudschool van maakte.

Villa Wyckerveld

Paul schreef ook een sprookje over de Wyckerpoort.